Informacja z działalności Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze za 2015 rok

1/ Gromadzenie i opracowanie zbiorów:

Do zbiorów zakupiono 3 407wol. o wartości 130 448,53 zł: 2820 wol. książek o wartości 82 727,86 zł; 239 wol. zbiorów multimedialnych o wartości 7 402,88 zł; 348 egz. czasopism i wydawnictw zbiorowych o wartości 40 317,79 zł.

W drodze darów, egzemplarza obowiązkowego pozyskano 12 825 wol. o wartości 267 940,83 zł: książki10 297 wol. o wartości 223 791,66 zł; zbiory specjalne 608 j. inw. o wartości 4277,00 zł; wydawnictwa multimedialne 1186 wol. o wartości 19 359,17 zł; 734 tyt. czasopism i wydawnictw zbiorowych o wartości 20 513,00 zł.

Wskaźnik zakupu książek za 2015 rok wynosi 2,43 wol. (2014 – 3,7 wol., 2013 – 3,4 wol., 2012 – 2,4 wol., 2011 – 2,6 wol., 2010 – 4,4 wol., 2009 – 7,0 wol., 2008 – 7,64 wol., 2007 – 8,65 wol.).Jego wysokość dalece odbiega od wcześniej ustalonej normy zakupu 18 wol./100 mieszk.

Stan baz katalogowych Biblioteki:

- baza katalogowa książek                                                        – 562 038 wol.,

- baza katalogowa zbiorów specjalnych                                      – 39 800 rekordów,

- baza katalogowa czasopism                                                    – 58 969 poz. inw.,

- dokumenty życia społecznego                                                 – 31 884 jedn. inw.,

- baza "Bibliografia Ziemi Lubuskiej"                                           – 128 095 rekordów,

- baza katalogowa zbiorów zabezpieczonych                                – 18 159wol. (po selekcji, odsprzedaży, na

makulaturę lub do przekazaniu innym agendom i jednostkom przekazano 10 194 wol.).

Informację o zbiorach i miejscu ich udostępniania uzyskuje się przeszukując komputerową bazę danych WiMBP, pracującą w systemie PROLIB, w formacie Marc21 i zawierającą 838 945 wol. i jedn. inwentarzowych.

Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa wzbogaciła się w 2015 roku o 848 publikacji z zasobów WiMBP: zbiory regionalne (wydawnictwa zwarte i ciągłe), zbiory specjalne: grafika, rysunek, wydawnictwa zwarte i kartografie XIX w. oraz XIX i XX w. zbiory magazynowe). Obecnie w ZBC udostępnionych jest 6 205 dokumentów ze zbiorów Biblioteki, w 2015 zarejestrowano 77 065wyświetleń tych publikacji. Od początku istnienia ZBC zarejestrowano łącznie 8 622 045 odwiedzin.

W 2015 roku przeprowadzono 2 skontra zbiorów w Filiach nr 6 i 12. Przeprowadzono także 4 skontra zbiorów w gmachu głównym: płyt gramofonowych w Dziale Magazynów i Zbiorów Zabezpieczonych, notacji muzycznych w Wypożyczalni Głównej, grafiki, kartografii, obrazów, reprodukcji, ekslibrisów, rysunku satyrycznego, medali w Dziale Zbiorów Specjalnych, książek XIX-wiecznych do 1830 r. i księgozbioru podręcznego w Dziale Zbiorów Specjalnych. Na bieżąco aktualizowano zbiory, poprzez selekcję książek nieczytanych i zniszczonych we wszystkich agendach udostępniania.

Ilość zbiorów pozyskanych w 2015 r.:

2/ Udostępnianie zbiorów:

W gmachu głównym ze zbiorów można skorzystać w Wypożyczalni Głównej, Dziale Informacji Regionalnej i Bibliograficznej, Bibliotece Obcojęzycznej, Czytelni Ogólnej, Czytelni Prasy, mediatece Góra Mediów, Oddziale dla Dzieci, Dziale Zbiorów Specjalnych. Dostęp do bazy oferują także wszystkie filie miejskie.

W Bibliotece odnotowano 262 178 odwiedzin, co daje wzrost w stosunku do 2014 r. o 3,24%. Dowodzi to umacniającej się, ważnej roli społecznej Biblioteki oraz potwierdza dopasowanie oferty do oczekiwań użytkowników. Korzystanie z szeregu usług oraz wydarzeń i imprez nie wymaga bowiem formalnej rejestracji i zapisu do Biblioteki.

Mimo wahań statystyk na przestrzeni ostatnich lat, liczba użytkowników, czyli osób odwiedzających Bibliotekę nie zmniejsza się, potwierdzając znaczenie roli biblioteki w życiu społeczności regionu i miasta. Wzrosłą liczba wypożyczeń czasopism (o 6,93%), nieznacznie spadła liczba udzielonych informacji i korzystających z czytelni internetowych. Wynika to m. in. z pewnością z zakończenia projektu „Nowoczesne e-usługi w WIMBP im. C. Norwida”.

Szybki rozwój nowych technologii, w tym e-usług oraz coraz łatwiejszy i powszechniejszy dostęp do elektronicznych publikacji i źródeł informacji zniechęca, zwłaszcza młodego użytkownika, do fizycznych odwiedzin biblioteki. Te osoby korzystają z zasobów Biblioteki oraz dostępnych tu źródeł wiedzy poprzez stronę WWW. Biblioteka stara się sprostać wymaganiom tych użytkowników oddając im do dyspozycji hasła dostępu do bazy IBUK Libry. Mogą więc zdalnie, bez odwiedzenia biblioteki, korzystać z publikacji naukowych, popularnonaukowych, beletrystyki oraz czasopism z różnych dziedzin wiedzy. Nasza strona internetowa oferuje też dostęp do naukowych elektronicznych baz danych (Elsevier, Ebsco, Springer, Web of Knowledge, Web of Science, Nature, Science), polskich i zagranicznych bibliotek cyfrowych, darmowych e-book’ów, prasy i czasopism. Są to w większości źródła bezpłatne i dostępne nie tylko na miejscu, w bibliotece, ale także zdalnie. Korzystanie z nich nie wymaga rejestracji w bibliotece.

Dodatkowo zarejestrowano wypożyczenia na zewnątrz 402 obiekty, głównie na wystawy stanowiące plon kolejnych edycji Międzynarodowego Otwartego Konkursu na Rysunek Satyryczny, m.in. w bibliotekach wojewódzkich, bibliotekach terenowych południowej części Lubuskiego i inne wystawy.

3/ Opracowanie i publikowanie bibliografii regionalnych, a także innych materiałów informacyjnych o charakterze regionalnym:

Biblioteka tworzy warsztat informacyjny o regionie w postaci bazy „Bibliografia Ziemi Lubuskiej”, która powstaje w oparciu o księgozbiór regionalny, ok. 250 tytułów czasopism ogólnopolskich i lokalnych, a także lubuską kartografię i multimedia Do bazy „Bibliografia Ziemi Lubuskiej” obejmującej lata 1986-2015 (w wyborze także publikacje z l. 1945-1985) wprowadzono 5224 opisów bibliograficznych książek i artykułów z czasopism. Baza jest dostępna online na stronie internetowej Biblioteki. Stan bazy na koniec 2015 r.: 128 095 rekordów (opisów bibliograficznych).

4/ Udzielanie bibliotekom pomocy instrukcyjno-metodycznej i szkoleniowej:

Działalność instrukcyjno-metodyczna:

Opracowano i przekazano do Biblioteki Narodowej propozycję rozdziału pieniędzy z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup nowości dla 48 bibliotek na rok 2015. W ramach działalności instrukcyjno-metodycznej zorganizowano 39 wyjazdów: 12 - wizytacje w podległych bibliotekach, 19 - wyjazdy w ramach seminariów dla bibliotekarzy 2015 (w tym 2 połączone z instruktażem ogólnym), 2 - w ramach akcji „Z książką na walizkach 2015, 6 - spotkanie z władzami ws. połączenia biblioteki z ośrodkiem kultury (Szczaniec), otwarcie Ośrodka Kultury i Biblioteki w Trzebielu, Przegląd Pasji Twórczych Bibliotekarzy, wyjazdy w związku z konkursem na dyrektora GBP w Zaborze, Konkurs Mistrz Pięknego Czytania – praca w jury (Szprotawa), udział w posiedzeniu Kapituły Konkursu o stypendium im. Olgi Rok (Warszawa).

Przygotowano seminarium podsumowujące dla dyrektorów i kierowników bibliotek publicznych południowej części województwa lubuskiego (30.03.2015 w Zielonej Górze – 50 uczestników).

Zorganizowano 6 seminariów powiatowych, w ramach których omówiono następujące tematy: “Tablety w Twojej bibliotece - obsługa i wykorzystanie iPadów w pracy z czytelnikiem; Kontrola zbiorów w bibliotece publicznej; Analiza Funkcjonowania Bibliotek. Specyfika danych. Łącznie w seminariach wzięło udział 137 uczestników.

10 czerwca zorganizowano seminarium dla pracowników Oddziałów dla Dzieci południowej części województwa lubuskiego. Podczas seminarium zaprezentowano problematykę komunikacji empatycznej, czytania wrażeniowego, omówiono nowości książkowe dla najmłodszych czytelników (17 uczestników).

Zebrano z bibliotek terenowych tabelaryczne zestawienia z danymi liczbowymi, dotyczącymi działalności tych placówek Na ich podstawie dokonano przeliczeń i sporządzono zestawienia zbiorcze oraz opracowano tabele z podstawowymi danymi, dotyczącymi działalności bibliotek publicznych południowej części województwa lubuskiego w 2014 r. oraz szczegółową analizę dotyczącą sieci bibliotek publicznych województwa za 2014 r. według wytycznych MKiDN.

Redagowano stronę internetową www.dbaim.prv.pl (m.in. stworzenie wirtualnej przestrzeni z materiałami do pobrania dla bibliotekarzy pracujących z dziećmi i młodzieżą).

Działalność szkoleniowa:

Odbyło się 7 spotkań w ramach szkoleń pracowników WiMBP, podczas których omówiono następujące zagadnienia: "Ziemia Lubuska i lubuskość - percepcja i problem kreowania postaw wśród społeczności lokalnych; “Biblioteki publiczne w Czechach (Praga, Milin, Brno) - relacja z wyjazdu studyjnego koordynatorów Dyskusyjnych Klubów Książki”; “Czytelnictwo w czasach cyfrowych”; Zasady ubezpieczenia grupowego”; "Czy książka dla niewidomych może być ładna? - rozważania edytorsko-tyflologiczne"; “Biblioteki przyszłości – inspiracje do zmian”; “Projekty w pracy biblioteki”.

W ramach programu „Szkolenia dla bibliotekarzy 2015” przygotowano projekt „Nowocześni bibliotekarze w przestrzeni wirtualnej i rzeczywistej”. Pozyskano 44 160 zł na sfinansowanie cyklu trzech dwudniowych szkoleń: „Bibliotekarz kompetentny, niezawodny, nowoczesny” (21-22.09.2015), “Kompetencje coachingowe bibliotekarza pracującego z dziećmi i młodzieżą” (30.09 -01.10.2015), “Biblioteka w chmurze. Narzędzia sieciowe w pracy bibliotekarzy” (28-19.10.2015) oraz wyjazdu studyjnego do małopolskich bibliotek w Oświęcimiu, Chrzanowie i Dobczycach (22-24.10.2015). Łącznie projekt objął 100. bibliotekarzy.

5/ Działania zmierzające do informatyzacji bibliotek:

W roku 2015 w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida podjęto szereg działań, których celem było wdrożenie kolejnych etapów informatyzacji procesów bibliotecznych, kontynuacja udostępniania informacyjnych baz danych, zwiększenie zasięgu działania Centrum Przetwarzania Danych Bibliotecznych, poprawa infrastruktury sieciowej WiMBP, uzupełnienie i wymiana sprzętu komputerowego, a także dostosowanie zasobów informatycznych do pełnej promocji WiMBP w Internecie.

Ważnym zadaniem było również rozwijanie e-usług wdrożonych w ramach projektu „Nowoczesne e-usługi Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze” zrealizowanego w 2013 r. oraz przede wszystkim dokonanie korekt i usprawnień w/w e-usług, a także dopilnowanie realizacji zgłoszeń serwisowych przekazanych do firmy COMP S.A. Rozwój nowoczesnych usług był związany głównie z koordynacją wprowadzania treści w poszczególnych serwisach, a także nadzorem i rozwojem usług sieciowych związanych ze zrealizowanym przedsięwzięciem. Ważnym elementem był nadzór nad bezpieczeństwem usług oraz prace związane z podnoszeniem bezpieczeństwa dostępu do poszczególnych serwisów, a także do sieci bezprzewodowej w budynku głównym biblioteki. Trudnym i ważnym zadaniem realizowanym w 2015 roku było podjęcie prac, których celem był upgrade usług i oprogramowania systemowego do najnowszych wersji.

W Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida funkcjonuje, budowana przez lata, infrastruktura sprzętowa i programowa. Aktualnie w lokalnej sieci komputerowej biblioteki pracuje prawie 300 różnorodnych urządzeń sieciowych (aktywny sprzęt sieciowy, komputery PC, drukarki, printserwery itd.). Infrastruktura informatyczna jest typową struktura heterogeniczną opartą na serwerach pracujących pod kontrolą systemów UNIX, Windows Serwer, natomiast komputery klasy PC oparte są wyłącznie o platformę systemową Windows. Prawidłowe zarządzanie pracą tego sprzętu w sieci komputerowej, jego konfiguracją, zabezpieczeniem, współdzieleniem zasobów itd. wymaga zastosowania profesjonalnych rozwiązań programowych przeznaczonych do zarządzania i kontroli zasobami sieci LAN. Między innymi ze względu na powyższe zakupiono oprogramowanie TeamViewer, które jest przeznaczone m.in. do zdalnych połączeń oraz zarządzania zasobami, a także umożliwia zdalne wsparcie użytkowników CPDB. Jest to wysokiej klasy rozwiązanie, które wymaga skomplikowanej i długotrwałej procedury wdrożeniowej, obejmującej między innymi inwentaryzację sieci, stworzenie mapy połączeń sieciowych, identyfikację sprzętu oraz oprogramowania, licencji itd.

Jednym z ważniejszych zadań realizowanych przez CPDB w 2015 r. była bardzo szczegółowa inwentaryzacja zasobów programowych Biblioteki, w szczególności w zakresie oprogramowania systemowego (systemy operacyjne, oprogramowanie narzędziowe itd.). Celem inwentaryzacji była analiza używanego oprogramowania, w szczególności firmy Microsoft, pod kątem posiadanych licencji, a także we współpracy z firmą Microsoft stworzenie dokumentacji pod nazwą „Ostateczny Stan Posiadanych Licencji”, z wyszczególnieniem, stanu posiadanego i użytkowanego (w rozumieniu firmy Microsoft) oprogramowania.

 Niezwykle ważnym zadaniem zrealizowanym w 2015 roku było opracowanie koncepcji oraz przygotowanie wniosku o dofinansowanie projektu „E-Biblioteka Norwida przyjazna osobom z niepełnosprawnością i wykluczonym cyfrowo”, który ma cztery podstawowe cele. Pierwszym z nich jest umożliwienie oraz ułatwienie korzystania z e-zasobów WiMBP (zarówno lokalnych jak i udostępnianych zdalnie) osobom z niepełnosprawnością poprzez przebudowę, aktualizację oraz dostosowanie do spełnienia standardu WCAG 2.0 na poziomie A i AA dostępności wszystkich udostępnianych przez WiMBP serwisów internetowych, baz danych oraz nowoczesnych e-usług. Ponadto przygotowanie infrastruktury pozwalającej na zdalny dostęp do specjalistycznego oprogramowania umożliwiającego korzystanie z zasobów informacyjnych, również innych niż należące do WiMBP, dla osób z niepełnosprawnością, nieposiadających dostosowanego sprzętu komputerowego i jednocześnie nie mogących opuszczać miejsca zamieszkania. Drugim celem projektu jest poszerzenie zakresu udostępnianych zasobów o treści dedykowane dla środowiska osób z niepełnosprawnością, w tym dostęp do nieodpłatnych zewnętrznych specjalistycznych baz danych z zakresu szeroko pojętych zagadnień niepełnosprawności, rynku pracy dla osób z tej grupy, dedykowanej oferty (np. turystycznej czy rehabilitacyjnej). W ramach projektu zostaną również przygotowane wirtualne spacery po wystawach stałych, ekspozycjach oraz wybranych działach WiMBP oraz filii miejskich. Kolejnym niezwykle ważnym celem projektu jest przygotowanie stanowisk komputerowych dodatkowo wyposażonych w specjalistyczne urządzenia i oprogramowanie dedykowane dla osób z niepełnosprawnością, które będą udostępnione w Gmachu Głównym biblioteki oraz wszystkich filiach miejskich na terenie miasta Zielona Góra. Udostępnione stanowiska komputerowe będą przeznaczone do wykorzystania przez osoby pełnosprawne (należące do grup zagrożonych wykluczeniem cyfrowym), a także przez osoby z niepełnosprawnością wzroku (niewidome, ociemniałe, słabowidzące), osoby z niepełnosprawnością ruchu, a także osoby z niepełnosprawnością słuchu. W projekcie założono, że przygotowane stanowiska będą w pełni profesjonalne, umożliwiające korzystanie ze wszystkich zasobów WiMBP oraz Internetu, a także wydruk wybranych materiałów z wykorzystaniem urządzeń tradycyjnych i brajlowskich. Aktualnie w żadnej z bibliotek w mieście i regionie ani w innych regionalnych instytucjach kultury nie funkcjonują podobne stanowiska komputerowe, co potwierdza wagę realizacji niniejszego projektu. Ostatnim z założonych celów projektu jest przygotowanie i przeprowadzenie szeroko zakrojonej, skierowanej głownie do środowisk osób z niepełnosprawnością oraz zagrożonych wykluczeniem cyfrowym, akcji informacyjnej i promującej zrealizowane w ramach projektu przedsięwzięcia. Jest to zadanie szczególnie ważne ze względu na to, iż środowiska te bardzo często pozostają poza głównym nurtem informacyjnym, co utrudnia identyfikację i korzystanie z oferowanych im nowoczesnych rozwiązań i technologii.

Wniosek o dofinansowanie projektu został złożony w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, oś. 2. Rozwój Cyfrowy, działanie 2.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Wniosek o dofinansowanie jest po pozytywnej ocenie formalne i aktualnie podlega ocenie merytorycznej.

W 2015 r zakupiono sprzęt komputerowy oraz wykonano wiążące się z tym prace instalacyjne i wdrożeniowe (m.in. instalacja i konfiguracja systemów operacyjnych oraz oprogramowania, a także konfiguracja sprzętu i oprogramowania do korzystania z zasobów sieciowych WiMBP).

 Digitalizacja na żądanie: łącznie wykonano 47 130 skanów realizując zamówienia czytelników. Dodatkowo oprogramowanie SUZI umożliwia czynne korzystanie z innych nowoczesnych e-usług np. dostęp do audiobooków, e-booków, korzystanie z kursów i szkoleń w ramach systemu e-learning, dostęp do elektronicznej platformy przeznaczonej dla artystów. Dzięki informacjom wyświetlanym w kalendarzu wydarzeń SUZI umożliwia sprawdzenie wszystkich aktualnych wydarzeń organizowanych w Bibliotece, a za za pośrednictwem usługi news365 również w mieście i regionie. Użytkownik Biblioteki ma również dostęp do wideokonferencji i wirtualnych spotkań, a także możliwość bezpośredniego skontaktowania się z bibliotekarzem.

W roku 2015 przeprowadzono kolejną reinstalację oprogramowania PROLIB. Aktualizacja ujednoliciła bazy danych i zapewniło kompatybilność oprogramowania z istniejącymi aplikacjami.

Koordynowano program Fundacji Społeczeństwa Informacyjnego “Tablety w Twojej bibliotece”. W ramach projektu do bibliotek południowej części woj. lubuskiego trafiły 23 tablety (BP w Sławie - 6, BP w Krośnie Odrzańskim, Jasieniu, Szprotawie, Lubsku, Lipinkach Łużyckich po3 tablety, WiMBP - 2 tablety z akcesoriami)

6/ Działania zmierzające do wyrównywania szans w dostępie do dóbr kultury:

Biblioteka oferowała akcję „Książka na telefon”, w ramach której dostarczano nieodpłatnie książki do domu czytelnikom nie poruszającym się samodzielnie, chorym, starszym (43 wizyty, 501 egz.: Filia nr 4 i Góra Mediów, Szklana Pułapka). Zainteresowanym czytelnikom udostępniano czytniki e-clicto e-booków będące w posiadaniu Biblioteki.

Projekt „Nowoczesne e-usługi w WiMBP” uwzględnia w swoich założeniach potrzeby wszystkich czytelników, także niedowidzących i niewidomych (możliwość przełączenia się na tryb tekstowy o wysokim kontraście z opcją powiększania czcionki, zoptymalizowany także pod usługę iWebReader – pozwalającą odczytać treść strony internetowej przez syntezator mowy).

Przeprowadzono kurs „ABC komputera” – podstawy nauki z obsługi komputera dla dorosłych w ramach projektu Latarnik Polski Cyfrowej Równych Szans. Przeszkolono 65 osób. (Filie nr 1 i 5).

Udostępniamy również odtwarzacz cyfrowych książek mówionych Czytak Plus osobom z dysfunkcją wzroku.

W miesiącach styczeń – czerwiec zorganizowano kurs komputerowy „Do Internetu jeden krok 50+”. Odbyło się 12 spotkań dla 45 osób (Filia nr 1).

W Filii nr 10 w Szpitalu Wojewódzkim odbyło się 63 spotkań na Oddziale Dziecięcym się ph. Głośne czytanie z rozmowami o książkach wybranych przez małych pacjentów (252 uczestników). Kontynuowano akcję Uwolnij książkę dla pacjentów Szpitala, podczas której na oddziały Szpitala przekazano 675 książek, głównie od osób prywatnych. Jest to przede wszystkim literatura piękna: klasyczna i współczesna.Dostarczamy także książki i czasopisma pacjentom obłożnie chorym do sal – książki 1377, czasopisma 162. Na terenie szpitala obsłużyliśmy 950 czytelników, pożyczając im 8975 wol.

We współpracy z psychologiem i logopedą na Oddziałach Neurologii i Rehabilitacji prowadzono warsztaty w zakresie ćwiczeń mowy, przygotowania tekstów i nauki pisania (34 osoby).